1.Món nằm khâu

 Nằm khâu một món đặc sản Cao Bằng là món ăn trong cỗ cưới của người Tày ở Cao Bằng. Món được nấu từ thịt ba chỉ và khoai, đem lại hương vị khó quên. Nằm khâu là món ăn chủ yếu có trong các cỗ cưới, rất gần gũi với người dân các huyện của tỉnh Cao Bằng.

Món ăn phải luôn để nóng mới ngon. Không ít người lần đầu được thường thức, nhìn thấy miếng ăn to đã sợ ngấy , nhưng khi ăn rồi chỉ muốn được ăn thêm.

 2.Cá chiên sông Gâm

 Cao Bằng còn một đặc sản thuộc loại nổi tiếng , đó là con cá chiên sông Gâm. Loại cá lăng màu đen này vốn được một ông chủ quán chả cá Lã Vọng đánh giá là ngon nhất để làm chả cá. Lòng cá được người sành ăn cho là thứ ngon nhất trên đời.

Cá chiên có con đến vài chục kg, là loại khó bắt vì chuyên sống trong hang ngầm dưới sông. Người đi câu thường đóng cả lán trại thường xuyên để đợi cá, Đến khi câu được con nào là có người đến tận chỗ mua.

 3.Bánh khảo

 Bánh khảo có lẽ là một thứ lương khô của người Tày, Nùng ở Cao Bằng. Bánh khảo thường được làm vào dịp Tết. Có thể để lâu không mốc, thiu, nên với phong tục đón Tết trong những ngày xuân dài, thì khi nào nào trong nhà còn bánh khảo, thì chừng đó vẫn còn là Tết.

Làm bánh khảo đòi hỏi phải thật khéo léo. Khi làm bánh khảo thì ai có dụng cụ cũng có thể “làm được”, nhưng muốn “ăn ngon” thì thật là kiệt tác. Người làm bánh khảo khéo léo cũng  chính là người nghệ nhân.

 4.Bò gác bếp Cao Bằng

 Cao Bằng là nơi nuôi nhiều bò, tập trung nhiều nhất là các huyện Hà Quảng, Bảo Lạc, Bảo Lâm. Nếu có dịp đến vùng đất xa xôi tươi đẹp này thì đừng quên thưởng thức đặc sản nơi này và cũng đừng bỏ qua món thịt bò gác bếp.Thịt được tẩm ướp bằng các gia vị như muối, nước gừng, rượu trắng. Trước khi ướp, thịt được khía vài đường trên miếng thịt cho gia vị ngấm đều. Sau khi ướp xong dùng lạt tre tươi xâu thịt thành từng xâu rồi treo trên gác bếp.

Bếp của người Tày, Nùng suốt ngày đêm lúc nào cũng có hơi lửa. Hơi lửa, hơi khói giúp cho thịt khô, săn cứng lại. Khoảng mười đến mười lăm ngày là đem xuống dùng được. Khi muốn mang xuống ăn  phải ngâm trong nước nóng cho thịt nở ra, rửa sạch rồi thái ra thành từng lát mỏng. Chờ cho chảo nóng rồi đổ dầu vào, tiếp theo phi tỏi cho thơm rồi cho thịt vào đảo đều. Sau khi những lát thịt đã se se, đổ một ít nước vào om cho thịt mềm. Tỏi thì băm nhuyễn và gừng tươi thái chỉ đổ tất cả vào vào xào chung. Bây giờ thì hãy nêm gia vị cho vừa miệng và bây giờ chúng ta sẽ có đĩa bò gác bếp thơm lừng. Lát thịt bò có màu nâu đỏ, nhìn có vẻ khô nhưng lại rất mềm, hơi dai mà không bị xác, không bở, càng nhai càng thấy bùi. Vị ngọt của thịt bò, vị cay và vị thơm của gừng, hòa quyện thật tuyệt vời. Dùng thêm một ly rượu nhỏ nữa thì thật tuyệt. Mọi người khi đến đây thường mua một chút về làm quà nhằm giới thiệu và chia sẽ món đặc sản cho người thân.

 5.Xôi trám đặc sản Cao Bằng

 Khi thời tiết chuyển sang mùa thu, những người dân tộc Tày, Nùng ở vùng đông bắc lên rừng hái trám. Mùa thu, khi bạn có dịp vào các bản làng của đồng bào bạn sẽ có dịp được thưởng thức món xôi trám .

Có hai loại trám: trắng và đen. Trám trắng thường dùng làm những thứ kẹo, mứt, đậu sị, ô mai và còn dùng để chữa ho và còn có tác dụng giải riệu. Trám đen dùng làm món kho, sốt đậu phụ, cá, có vị đậm đà. Nhưng muốn làm xôi trám thì chỉ có trám đen. Xôi trám làm đơn giản nhưng ăn rất tốt cho sức khỏe, thơm, bùi và béo ngậy. Nếu chưa có điều kiện làm xôi, khi hái về ngâm nước ấm, bóc lấy phần thịt rồi sấy sau đó đựng vào lọ để bảo quản.

 6.Các món từ ong vò vẽ

 Ong vò vẽ, một loại ong có nọc độc nổi tiếng là hung dữ và nguy hiểm  , thế nhưng, ở Cao Bằng, loại ong này đang được chế biến thành nhiều món ăn đặc sắc mang đậm dấu ấn và bản sắc dân dã…

Nhộng ong sau khi được tách ra khỏi tổ thân tròn, béo mập rất mềm và trắng mọng. Để món ăn được ngon thì phải xào với măng chua, ăn vừa béo, giòn, ngọt, chua, theo mọi người nói có lẽ là món ăn làm từ côn trùng ngon nhất. Ngoài xào măng ong còn được nấu cháo. Vào Mùa thu chính là mùa ăn ong tại Cao Bằng. Ong được bắt cả ổ, con lớn thì bán hay ngâm rượu, con nhỏ thi chế biến món ăn.

7.Đậu phụ

Cao Bằng là một nơi có khí hậu trong lành, nhờ chất đất tốt nên Cao Bằng có thế mạnh trồng đỗ tương chất lượng cao. Hạt đỗ tương giàu chất dinh dưỡng. Do đó, khi chế  biến đỗ tương  sẽ giúp cho thức ăn có mùi thơm ngon, béo ngậy . Cách làm đậu phụ của người Cao Bằng hết sức cầu kỳ. Người làm đậu thường chọn đỗ tương loại tốt nhất, hạt căng đều, to. Trước tiên ngâm đỗ tương vào nước lạnh cho nở đến độ vừa tới, rửa sạch vỏ, đem nghiền thành bột nước rồi lọc bã. Phụ gia làm đông bột nước đậu làm từ lá chua trên rừng. Đây là công thức để người dân Cao Bằng làm ra miếng đậu thơm ngon. Pha nước lá chua vào nước đậu rồi đun lên để nước đậu đông lại , sau đó đổ ra khuôn lấy vải để lọc. Sau khi xong bỏ khuôn và vải lọc ra, cắt miếng đậu ra sẽ thấy mềm, và mịn thơm ngậy.

Từ miếng đậu ngon, người Cao Bằng thường chế biến thành các món ăn khác nhau giàu chất dinh dưỡng. Có thể chế biến như đậu rán sốt cà chua, chấm nước mắm chanh hoặc mắm tôm. Đậu cắt miếng, rưới nước sốt cà chua và thịt băm. Đậu rán xốt thịt ba chỉ. Đậu phụ xị … Ngoài ra, chế biến món đậu với nhiều món ăn khác nhau tùy theo sở thích của mỗi người. Người ta còn nấu đậu tương làm thành váng đậu để ăn lẩu. Chế biến tàu phớ, bột nước đậu đun sôi thành bột mịn, không ép thành khuôn, múc ra bát bỏ thêm đường vào làm đồ uống giải khát.

8.Phở chua Cao Bằng

 Món phở chua là đặc sản Cao Bằng góp thêm phần hấp dẫn vào nét văn hóa ẩm thực của xứ sở miền sơn cước và được liệt vào danh sách những món ăn đặc sản Việt Nam. Là món ăn nguội, phở chua được yêu thích khi ăn vào  vào mùa thu và mùa hè. Trước đây, món này thường được dùng trong những đám cỗ cưới xin… Bây giờ món này được nhiều người chọn điểm tâm.

Phở chua Cao Bằng ngon bởi vì bánh có độ dẻo, kết hợp với độ béo của thịt ba chỉ, vịt quay và còn có vị ngậy của mỡ vịt, vị chua cay của măng ớt… . Ăn vào lúc thời tiết hơi lạnh thì thấy rất ấm áp, mùa nóng lại có cảm giác mát lạnh. Khi mà ăn hết tô, có vị chua đọng lại nên vẫn cảm thấy ăn thêm. Ăn lần đầu còn lạ miệng, đến thứ hai, ba lần sẽ trở nên nghiện hương vị độc đáo của nó.

9.Bánh Trứng kiến Cao Bằng

Cứ vào khoảng tháng bốn tháng năm, người dân tộc Tày tỉnh Cao Bằng lại cùng nhau vào rừng tìm trứng kiến đen mang về làm bánh Trứng kiến. Bánh Trứng kiến được làm từ bột nếp và lá  non cây vả. Trứng kiến đen rất béo, có hàm lượng protein cao.

Để làm được món bánh này phải vào rừng tìm trứng kiến. Nhưng không phải trứng của loại kiến nào cũng có thể ăn được. Chỉ có trứng của kiến đen được người Tày thường gọi là ( tua rày ) thân hình nhỏ, có đuôi nhọn. Loại kiến này di chuyển khá nhanh, chúng thường làm tổ trên cây to. Tổ kiến có màu đen, tròn hoặc hình bầu dục được làm từ lá cây mục và kết chặt cành cây. Một tổ kiến lớn có thể lấy được rất nhiều trứng. Ngoài việc làm bánh Trứng kiến, Còn có thể làm xôi, bánh rày hoặc đem phi thơm với hành, ăn cùng với cơm thì rất ngon. Một chiếc bánh trứng kiến ngon có các vị béo ngậy , vị của hành, vị của lá vả. Nhưng không phải ai cũng ăn được nên có một số người sẽ bị dị ứng nhẹ nếu không hợp.

10.Rau Dạ hiến Cao Bằng

Rau Dạ hiến hay còn gọi là rau bồ khai, tiếng Tày – Nùng gọi là Phjắc diển, thường mọc hoang ở vùng núi đá. Ðây là loại cây thân dây rất giòn, dễ gãy. Thân được chia làm nhiều nhánh to bằng đầu đũa bám trên các cây gỗ để đón ánh sáng mặt trời. Dù là thứ rau dại, mọc hoang nhưng rất hiếm không phải chỗ nào cũng có. Vì thế, khoảng thời gian từ tháng hai đến tháng bảy âm lịch, nếu như có ai vào rừng hái được một nắm rau dạ hiến là cảm thấy rất quý.

Dạ hiến trở thành một thứ rau đặc sản Cao Bằng. Vào dịp mùa xuân và mùa hè, ở những vùng thị xã cũng như ở các nơi khác, hầu như không có bữa tiệc nào là không có món rau Dạ hiến được xào với thịt bò, lòng lợn, lòng gà. Quả thực đây là một món ăn rất ngon dường như chỉ có ở Cao Bằng. Món rau rừng này có hương vị rất lạ lùng, không giống bất kỳ một loại rau nào khác. Nó là một thứ hương vị đặc biệt quyến rũ khó quên, nó nằm trong nỗi nhớ quê hương của người xứ này khi đi xa và nằm trong nhiều kỷ niệm đẹp của những ai đã từng qua đây.

11.Vịt quay 7 vị Cao Bằng

Cao Bằng có một món đặc sản vịt quay mà khi ăn ai cũng phải tấm tắc đó là món vịt quay 7 vị. Được gọi là món vịt quay 7 vị vì người Cao Bằng đã dùng  7 loại gia vị khác nhau để ướp món thịt vịt .

Sau khi quay xong thịt vịt được chặt nhỏ ra đĩa, da vàng màu mật, rộm cánh gián. Thịt ăn  chắc và ngọt, mềm nhưng không bở, cũng không dai. Mỗi khi ăn người ta phải nhai thật chậm để cảm nhận hết vị ngọt của mật ong với vị béo của dầu, vị ngon của miếng vịt non đầu tháng .

Bên trong từng miếng vịt quay là một mùi hương ngai ngái như mùi lá non, vị hơi đắng nhưng càng ăn càng ngọt thịt. Đó là do thứ gia vị 7 vị được lấy từ trong bụng vịt. Nhiều người từng được nếm qua đều đoán rằng trong các thứ gia vị ấy, có rất nhiều vị như là rễ , lá của cây được mang về từ trên rừng. Do đó, nhiều người muốn học được cách làm vịt quay Cao Bằng nhưng đều không thể có được mùi vị đặc trưng ấy.

12.Bánh áp chao

Mùa đông ở Cao Bằng có một món ăn rất đặc biệt, món ăn làm xua tan đi nhanh chóng cái lạnh miền rừng  núi. Hình thù món ăn thoạt nhìn thì giống như bánh rán, nhưng không phải là bánh rán, người Cao Bằng gọi đó là áp chao.

Những nguyên liệu để làm bánh áp chao như gạo tẻ, gạo nếp, thịt vịt. Ăn bánh áp chao không hẳn chỉ là ăn một món ngon mà còn là thưởng thức và cảm nhận cái tình cảm yêu thương lẫn nhau. Người Cao Bằng đã ví như chính gắn kết của bột gạo tẻ, gạo nếp và thịt vịt.

13.Hạt dẻ Trùng Khánh

Khi nói về các món đặc sản Cao Bằng ai cũng nhớ đến Trùng Khánh nổi tiếng với hạt dẻ. Duy nhất chỉ có ở Cao Bằng. Khách du lịch thường nhớ đến hạt dẻ vì nó là một loại quả thơm ngon nhất dù bạn chế biến như luộc, rang, sấy …..

Hạt dẻ Trùng Khánh sản vật quý ở miền đất Cao Bằng

Hạt dẻ có vỏ cứng, dày và có nhiều lông tơ. Có thể đem luộc, hấp hoặc mang vào lò nướng chín, bạn sẽ thấy có hương thơm tự nhiên. Chỉ cần ngậm một lúc, tự nó mềm ra như bột bánh. Hạt giẻ xuất hiện vào cuối mùa thu. Khi ăn hạt dẻ thơm ngon trong tiết trời lạnh bạn sẽ có thể cảm nhận được hương của núi rừng và tấm lòng của người chăm sóc cây dẻ.

Hi vọng qua bài viết trên các bạn có được thêm những hiểu biết về đặc sản Cao Bằng. Trong thời gian sắp tới nếu bạn có dịp thăm quan Cao Bằng thì hãy nhớ tìm những món đặc sản Cao Bằng về làm quà cho người thân nhé.